Dobór więźby dachowej pozostaje w zależności od wielu faktorów. Należą do wymienionych głównie wielkość oraz kształt domu, zastosowanie poddasza (użytkowe bądź nieużytkowe), względy gospodarcze czy architektoniczno-estetyczne. Jednakże najczęściej wykonywane będą klasyczne konstrukcje zbudowane z krokwi, belek, murłat, płatwi, jętek, słupów, mieczy, przepustnic.

Budowa więźby dachowej – główne elementy

Podstawowe elementy tworzące tradycyjną więźbę dachową to:

– Krokwie – elementy, dzięki których opiera się całe pokrycie dachu. Są to belki pochyłe o prostokątnym przekroju poprzecznym (o grubości min. 5 cm). Najczęściej odcinek wynosi: 7×14 cm lub 8×16 cm. Rozstaw krokwi waha się w przedziale 0, 8 – 1, 2 metrów. Oparcie krokwi egzystują płatwie: murłata, kalenica oraz płatwie pośrednie, a także jętki (w zależności od rodzaju więźby).

– Płatwie – belki poziome, stanowiące podporę krokwi. Jako element nośny, płatwie powinny mieć stosunkowo wielki przekrój poprzeczny, np. 16×20 cm. Zachodzi płatew kalenicowa, pośrednia oraz stopowa. Płatwie polega na słupach (płatwie pośrednie jak i również kalenicowa) i często dodatkowo usztywnia zbytnio pomocą mieczy (obustronnych zastrzałów słupa).

a mianowicie Kalenica – górna krawędź dachu, blisko której wiążą się połacie dachowe. Krokwie niejednokrotnie opierają się w tym miejscu na płatwi kalenicowej.

– Murłata – płatew stopowa na temat przekroju kwadratowym, na temat wymiarach (zwykle) 10×10 cm lub 14×14 cm. Stanowi pani dolną podporę krokwi, gdyż oparta jest na murze jak i również przenosi obciążenia z krokwi na ścianę budynku. Należy pamiętać o odpowiednim przymocowaniu murłat do muru. Służą do tego kotwy stalowe wbijane przy mur w odległości nie mniejszej aniżeli 2, 0 m.

– Słupy – pionowe elementy więźby dachowej, które wręczają obciążenie z płatwi bezpośrednio na strop. Słupy mają zwykle przekrój kwadratowy na temat wymiarach 12×12 cm lub 16×16 cm.

– Kleszcze – poziome belki, łączące przeciwległe pary krokwi. Zapewniają stężenie (usztywnienie) poziome.

– Rapiery (obustronne zastrzały słupa) – belki skośne, łączące słupy wraz z kleszczami lub słupy z płatwiami pośrednimi. Ich zadaniem wydaje się być usztywnienie więźby dachowej w kierunku podłużnym.

– Jętki – belki poziome zespalające dwie przeciwległe krokwie. Dzięki czemu zostaje zachowana sztywność więźby oraz nośność krokwi.

a mianowicie Wiatrownica – deski o przekroju poprzecznym od 3, 8×10 do 5×12 cm, przybijane ukośnie do odwiedzenia krokwi. Stosuje się je na dachach stromych z lekkim pokryciem w zamysle zabezpieczenia dachu przed zerwaniem wskutek wciągania wiatru.

Podstawowe gatunki więźb dachowych

Występują trzy podstawowe typy więźb dachowych, które to są najczęściej używane w domach jednorodzinnych. Przylegają do nich:

a mianowicie więźba krokwiowo – belkowa

– więźba jętkowa

– więźba płatwiowo – kleszczowa

Więźba krokwiowo – belkowa

Jest to najprostsza konstrukcja stosowana wtedy, gdy rozpiętość dachu w świetle ścian nie przekracza 7, 0 m (zalecana max. rozpiętość owo 6, 0 m), a pochylenie połaci dachowej jest duże niż 45 rzędów. Taki układ polecany jest np. w przypadku budowy małych domków letniskowych.

Wiązar składa się z 2 krokwi połączonych w kalenicy, osadzonych dzięki poziomej belce, której zadaniem jest przenoszenie sił rozpierających, przekazywanych przez krokwie. Rozciągłość krokwi nie musi przekraczać 5, 0 m, gdyż stateczność konstrukcji może zostać zachwiana.

Więźba jętkowa

Konstrukcja jętkowa wykorzystywana jest przy większych wymiarach dachu – zalecane rozpiętości sięgają od 6, 0 do 9, 0 m. Często wznosi się taką strukturę w domach wraz z poddaszem użytkowym, ponieważ pozwala ona otrzymać odpowiedni kształt obszarów przeznaczonych na plany mieszkalne.

Składa się z krokwi (o długości powyżej cztery, 5 m) związanych w kalenicy oraz opartych na murłatach oraz z jętek, które łączą naprzeciwległe krokwie, a naszym samym przejmują siły rozporowe, nadając sztywność konstrukcji. Należy słuchać ważnej zasady, żeby jętka spinała krokiew na odpowiedniej poziomie. Część dolna odrzucić powinna przekraczać czterech, 5 m (licząc od murłaty), jakkolwiek górna 2, pięć m (licząc od momentu kalenicy).

Konstrukcję jętkową należy wzmacniać po kierunku podłużnym przy użyciu wiatrownic lub łat. Wskazana rozpiętość dachu o konstrukcji jętkowej wynosi 9, 0 m, jednak dopuszcza się większe miary – do 12, 0 m. Wówczas długość jętek wydaje się tak duża, że trzeba je podpierać za pomocą jednej lub dwóch płatwi (w zależności od długości jętki) opartych na słupach. Brykiet

Maksyma jest taka, hdy jeśli wiązar posiada rozpiętość od 7, 5 do 9, 0 m, wskazana jest jedna płatew oparta na słupie umieszczonym w środku. Przy rozpiętości mieszczącej się w granicach dziewięć, 0 – 12, 0 m, zaleca się zamontowanie 2 płatwi opartych na 2 słupach.

Więźba płatwiowo – kleszczowa

Jest to w najwyższym stopniu uniwersalny i przeważnie stosowany rodzaj więźby dachowej. Można ją wznosić zarówno przy dachach jednospadowych, jakim sposobem i w dwuspadowych, płaskich i stromych (nawet do około 70 stopni). Rozpiętość dachów przystosowanych do zastosowania więźby płatwiowo – kleszczowej nabiera aż 16, 0 m, jednak wskazywana rozpiętość to dziewięć, 0 – 12, 0 m.

W największym stopniu typowa konstrukcja takie zbudowana jest z dwóch rodzajów wiązarów: kluczowych oraz pośrednich. Wiązary główne są rozstawione co 3, 0 – 5, 0 m i konstruują się z 2 krokwi opartych w płatwiach, dwóch słupów i pary kleszczy, które obejmują pozostające elementy z trzech stron.

Dodatkowym zastawem hipotecznym w kierunku poprzecznym są zastrzały i miecze. Wiązary wygodniejsze pozbawione są słupów i kleszczy. Struktura ta wyglądem wspomina więźbę jętkowo – płatwiową, jednak wbrew pozorom istnieje zasadnicza sprzeczność w rozkładzie obciążeń, a tym danym w sposobie roboty całego dachu.

W przypadku więźby jętkowej, wszystkie obciążenia przenoszone są na ściany zewnętrzne budynku, jakkolwiek w dachu z więźbą płatwiowo – kleszczową, znaczną frakcja obciążeń przejmuje strop poddasza (za pośrednictwem ścian stolcowych, które to składają się wraz ze słupów, płatwi pośrednich i stopowych). Wydaje się to rozwiązanie bezpieczne dla całej struktury dachu. Należy jednakże pamiętać, aby ścianki stolcowe usytuowane zostały w pobliżu tapet nośnych budynku albo ewentualnie podciągów.

Wiązary kratowe

Konstrukcje kratownicowe są charakterystyczne gwoli dużych hal przemysłowych oraz obiektów przydatności publicznej. Wystarczy patrzeć na sufity mnogości supermarketów, które pełne są stalowych struktury kratowych. Jednak coraz bardziej popularne stają się drewniane wiązary kratowe w budownictwie jednorodzinnym, gdyż posiadają wiele zalet.

Znamionuje je lekkość, zwykłe i szybkie przeprowadzenie, niewielki koszt, a także brak konieczności wznoszenia wewnętrznych ścian nośnych (ze względu w równomierne rozłożenie obciążeń). Dzięki temu przestrzeni można swobodnie podzielić na pomieszczenia użytkowe.

Wiązary kratowe składają się pasów górnych, dolnych, słupków a także krzyżulców. Pręty zbudowane są z desek lub bali drewnianych, połączonych głównie zbytnio pomocą gwoździ, śrub, kołków, wkrętów lub kleju. Najczęściej posiadają kształt trójkątny albo dwutrapezowy.

Takie budowle zalecane są przy przypadku domów spośród poddaszem nieużytkowym, spośród dachami dwuspadowymi na temat stosunkowo małym kącie nachylenia (15 a mianowicie 20 stopni). Rozpiętość dachu zwykle wykracza 11, 0 m, co stanowi następną zaletę stosowania wiązarów kratowych. Można stosować je w sytuacji budynków o ogromnych wymiarach.